Olza to prawy dopływ Odry, płynie z Beskidu Śląskiego przez Pogórze
Śląskie i Kotlinę Ostrawską, w Czechach (jako rzeka Olse) i w Polsce;
długość 86,2 km, powierzchnia dorzecza 1118 km2 (z tego w Polsce 479
km2); wypływa na pn.-wsch. od Koniakowa, na południowych stokach
Gończorki, na wysokości około 870 m n.p.m.; w górnym biegu przyjmuje
kilka dopływów, z których do największych należą: Rzawka (Rdzawka) z
Jasinowym Potokiem, wypływająca spod Przełęczy Koniakowskiej (uważana
niekiedy za źródłowy potok Olzy) oraz Beskidek, wypływający na
wysokości około 760-840 m n.p.m., na pn.-wsch. od Istebnej; od północy
grzbiet Pietraszonka oddziela źródłowe potoki Olzy od górnego biegu
Czarnej Wisełki, od południa ich zlewnie graniczą ze zlewnią Czadeczki
(zlewisko Morza Czarnego), wypływającej z grzbietu Ochodzita koło
Koniakowa; górski bieg Olzy jest kręty, dolina odznacza się zmienną
szerokością, rzeka płynie na zachód wśród lasów i łąk górskich,
zbierającwody licznych strumieni (najdłuższy Połomity spod
przełęczy Kubalonki); Olza opływa od północy i zachodu wieś Istebną i
przełomową doliną przebija się między Młodą Górą a Wzgórzami
Jasnowickimi; za wsią Jasnowice przekracza granicę Polski, okrąża od
południa i zachodu grupę górską Stożka i skręca na pn.-zach.; na
terenie Czech przepływa przez miasta: Jabłonków, Bystrzycę, Trzyniec;
kilka kilometrów przed Cieszynem staje się rzeką graniczną (dzieli
miasto na polski Cieszyn i Czeski Cieszyn) i jest nią aż po wieś
Kaczyce w Polsce i Darkov w Czechach, po czym znów płynie w granicach
Czech aż do wsi Gołkowice (w Polsce); poniżej Gołkowic Olza staje się
znów rzeką graniczną prawie do ujścia; ujście na wysokości około 195 m
n.p.m. w pobliżu wsi Olza. Spadek doliny w górnym biegu 15%o, w dolnym
1%o; średni roczny przepływ (1964-90) w dolnym biegu 8,3 m3/s
(Cieszyn); maksymalna rozpiętość wahań stanów wody 1 m. Ważniejsze
dopływy: Puńcówka, Piotrówka, Szotkówka z Lesznicą. Nad górną Olzą, w
okolicach Koniakowa i Istebnej, pięknie położone przysiółki, przez
które wiodą szlaki turystyczne łączące Wisłę i Baranią Górę ze Stołowym
Wierchem i Zwardoniem na południu. Główne miasto nad Olzą - Cieszyn.
.jpg)
.gif)
